Lắng nghe và thấu hiểu – Kỹ năng quan trọng cho trẻ tiểu học

Trong hành trình phát triển toàn diện của trẻ tiểu học, kỹ năng lắng nghe và thấu hiểu đóng vai trò vô cùng quan trọng. Đây không chỉ là nền tảng để trẻ học tốt hơn trong môi trường học đường mà còn giúp trẻ hình thành mối quan hệ lành mạnh với gia đình, bạn bè và xã hội. Vậy tại sao kỹ năng này lại cần thiết? Làm sao để dạy trẻ biết lắng nghe và thấu hiểu từ sớm? Hãy cùng khám phá trong bài viết dưới đây.

1. Lắng nghe và thấu hiểu là gì?

Lắng nghe là khả năng tập trung chú ý vào những gì người khác đang nói, không chỉ bằng tai mà còn bằng sự tập trung và cảm xúc. Trong khi đó, thấu hiểu là việc đặt mình vào vị trí của người khác, cảm nhận được cảm xúc, suy nghĩ và nhu cầu của họ.

Đối với trẻ tiểu học – độ tuổi đang học cách giao tiếp và hình thành nhân cách – việc rèn luyện hai kỹ năng này sẽ giúp trẻ phát triển trí tuệ cảm xúc, tạo nền tảng vững chắc cho sự trưởng thành sau này.

2. Vì sao trẻ tiểu học cần học kỹ năng lắng nghe và thấu hiểu?

a. Học tập hiệu quả hơn

Trẻ biết lắng nghe sẽ dễ dàng tiếp thu kiến thức từ giáo viên. Các em không chỉ nghe lời giảng mà còn hiểu được ý nghĩa, ghi nhớ tốt hơn và ít mắc lỗi trong học tập.

b. Giao tiếp tốt hơn

Khi trẻ biết lắng nghe bạn bè, trẻ sẽ dễ dàng chia sẻ, hợp tác và giải quyết mâu thuẫn một cách văn minh. Đây là kỹ năng quan trọng để phát triển các mối quan hệ lành mạnh.

c. Tăng trí tuệ cảm xúc (EQ)

Thấu hiểu người khác giúp trẻ phát triển sự đồng cảm, một yếu tố quan trọng của trí tuệ cảm xúc. EQ cao giúp trẻ ứng xử linh hoạt, kiểm soát cảm xúc và tạo sự gắn kết với người xung quanh.

d. Hình thành nhân cách tốt

Kỹ năng lắng nghe và thấu hiểu giúp trẻ hình thành những giá trị sống tích cực như sự kiên nhẫn, lòng vị tha và khả năng chấp nhận sự khác biệt.

3. Dấu hiệu cho thấy trẻ chưa biết lắng nghe và thấu hiểu

• Trẻ thường ngắt lời người khác khi đang nói

• Không nhớ hoặc hiểu sai những gì giáo viên/cha mẹ đã dặn

• Phản ứng thái quá khi bị góp ý

• Thiếu sự chia sẻ, không quan tâm đến cảm xúc của người khác

• Gặp khó khăn trong việc hợp tác, làm việc nhóm

Nếu nhận thấy những dấu hiệu này, phụ huynh và giáo viên nên có kế hoạch hỗ trợ trẻ sớm.

4. Cách dạy trẻ kỹ năng lắng nghe và thấu hiểu

a. Làm gương cho trẻ

Trẻ học nhiều nhất qua quan sát. Hãy lắng nghe trẻ một cách chân thành: dừng việc đang làm, nhìn vào mắt trẻ, đặt câu hỏi để xác nhận lại thông tin. Khi trẻ thấy mình được lắng nghe, trẻ cũng sẽ học cách làm điều đó với người khác.

b. Rèn luyện qua trò chơi

Một số trò chơi giúp trẻ rèn kỹ năng lắng nghe và thấu hiểu:

• Truyền tin: giúp trẻ luyện tập ghi nhớ và truyền đạt thông tin chính xác

• Nghe và vẽ theo mô tả: giúp trẻ rèn kỹ năng tập trung và nghe hiểu

• Đóng vai cảm xúc: trẻ sẽ vào vai một bạn buồn, vui, tức giận… để học cách thấu hiểu cảm xúc người khác

c. Dạy trẻ đặt câu hỏi

Khuyến khích trẻ đặt câu hỏi khi chưa hiểu rõ: “Bạn đang cảm thấy thế nào?”, “Tại sao bạn lại buồn?”. Việc hỏi han giúp trẻ trở nên nhạy bén hơn với cảm xúc người khác.

d. Khen ngợi khi trẻ biết lắng nghe

Khi trẻ kiên nhẫn lắng nghe, cha mẹ nên khen ngợi cụ thể như: “Con đã chờ mẹ nói xong rồi mới hỏi lại, mẹ rất vui vì điều đó.” Điều này giúp củng cố hành vi tích cực.

e. Giải thích rõ ràng cảm xúc

Khi trẻ phản ứng tiêu cực, hãy giúp trẻ gọi tên cảm xúc của mình và hướng dẫn cách xử lý. Ví dụ: “Con tức giận vì bạn không cho mượn đồ chơi, mẹ hiểu. Nhưng chúng ta có thể nói với bạn thay vì hét lên.”

5. Gợi ý hoạt động rèn luyện tại nhà và lớp học

6. Lưu ý dành cho phụ huynh và giáo viên

• Tránh quát mắng khi trẻ không lắng nghe – điều này chỉ khiến trẻ phản kháng hoặc thu mình

• Tạo môi trường giao tiếp không phán xét, để trẻ cảm thấy an toàn khi chia sẻ

• Kiên nhẫn, vì kỹ năng này cần được rèn luyện theo thời gian

• Kết hợp chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường để dạy trẻ đồng bộ

7. Kết luận

Kỹ năng lắng nghe và thấu hiểu là một trong những năng lực mềm quan trọng nhất trẻ tiểu học cần được trang bị. Đây không phải là kỹ năng có thể có ngay lập tức, mà cần được rèn luyện qua từng tình huống thực tế. Khi trẻ biết lắng nghe và đồng cảm, các em sẽ không chỉ học tốt mà còn trở thành những người bạn, người công dân tử tế trong tương lai.

Xem thêm: Bảng gia sư dạy kèm tại nhà TPHCM

Trung tâm Gia sư Trí Tuệ Việt chúc các bạn thành công!

Quý Phụ huynh, học viên cần hỗ trợ vui lòng liên hệ:

TRUNG TÂM GIA SƯ TRÍ TUỆ VIỆT

Điện Thoại : 0983 630 461 – 0932 622 625

Email: [email protected]

Website: www.giasuttv.net

Bài viết khác: 

• Giải pháp tìm gia sư môn Sinh lớp 12 chất lượng ở TPHCM
• Kinh nghiệm tìm gia sư toán cấp 3 giỏi tại TPHCM
• Gia sư luyện thi đại học tại nhà ở TPHCM
• Gia sư dạy kèm tiếng Anh tại nhà giỏi uy tín ở TPHCM
• Kinh nghiệm thuê gia sư môn văn uy tín tại TPHCM
• Kinh nghiệm tìm gia sư dạy kèm lớp 1 tại nhà 
• Kinh nghiệm ôn thi đại học các bạn nên tham khảo
• Bí quyết thuê gia sư tiểu học tại nhà uy tín