Dạy Con Kỹ Năng Ra Quyết Định Và Giải Quyết Vấn Đề

Nội Dung

1. Vì sao cần dạy trẻ kỹ năng ra quyết định và giải quyết vấn đề từ nhỏ?

Trong hành trình trưởng thành, mỗi đứa trẻ sẽ đối mặt với vô vàn lựa chọn và thử thách – từ việc chọn bạn chơi, sắp xếp thời gian học tập đến đối phó với mâu thuẫn bạn bè hay giải quyết bài tập khó. Nếu không có kỹ năng ra quyết định và giải quyết vấn đề, trẻ dễ lúng túng, lệ thuộc và thiếu tự tin.

Theo các chuyên gia giáo dục, kỹ năng giải quyết vấn đề và ra quyết định là năng lực thiết yếu để trẻ:

Độc lập trong suy nghĩ và hành động.
Tự chịu trách nhiệm với lựa chọn của mình.
Phát triển tư duy phản biện, khả năng phân tích.
Biết kiểm soát cảm xúc và ứng phó tình huống linh hoạt.
Chuẩn bị tốt cho học tập, công việc và các mối quan hệ xã hội trong tương lai.

Từ sớm, trẻ hoàn toàn có thể học cách ra quyết định đúng đắn nếu được hướng dẫn bài bản, phù hợp với độ tuổi.

2. Sự khác biệt giữa ra quyết định và giải quyết vấn đề

Đây là hai kỹ năng có liên quan mật thiết, nhưng không giống nhau:

Ra quyết định (Decision-making) là chọn lựa một phương án hành động sau khi cân nhắc các lựa chọn.
Ví dụ: Chọn tham gia câu lạc bộ thể thao hay lớp học vẽ.
Giải quyết vấn đề (Problem-solving) là tìm cách vượt qua một tình huống khó khăn, thử thách.
Ví dụ: Làm gì khi bạn thân không chơi cùng nữa? Làm sao để đạt điểm tốt hơn môn Toán?

=> Hai kỹ năng này giúp trẻ trở thành người chủ động, có định hướng và năng lực thích nghi.

3. Khi nào nên bắt đầu dạy trẻ những kỹ năng này?

Câu trả lời là: CÀNG SỚM CÀNG TỐT.

Trẻ từ 4–6 tuổi đã có thể làm quen với những lựa chọn đơn giản (chọn quần áo, chọn món ăn), và từ 6–12 tuổi, các tình huống phức tạp hơn bắt đầu xuất hiện: giải quyết mâu thuẫn, đưa ra lựa chọn học tập, ứng xử trước thất bại…

Việc dạy kỹ năng ra quyết định và giải quyết vấn đề cần liên tục, có hệ thống và gắn liền với cuộc sống hằng ngày.

4. Quy trình dạy trẻ kỹ năng ra quyết định

Bước 1: Xác định rõ vấn đề cần quyết định

Hướng dẫn trẻ hiểu rõ mình đang đứng trước tình huống nào. Ví dụ: “Con muốn tham gia cả lớp đá bóng và lớp vẽ, nhưng thời gian trùng nhau. Con nên chọn lớp nào?”

👉 Cha mẹ có thể hỏi:

Con đang gặp khó khăn gì?
Điều gì làm con băn khoăn?

Bước 2: Liệt kê các lựa chọn

Giúp trẻ suy nghĩ ra nhiều phương án. Không phán xét sớm.

👉 Ví dụ:

Chọn lớp đá bóng.
Chọn lớp vẽ.
Thay đổi lịch học (nếu có thể).
Xen kẽ tuần học lớp này – tuần học lớp kia.

Bước 3: Phân tích ưu – nhược điểm của từng lựa chọn

Hướng dẫn trẻ cân nhắc các yếu tố: sở thích, thời gian, thể chất, chi phí, ảnh hưởng đến việc học…

👉 Gợi ý câu hỏi:

Con yêu thích hoạt động nào hơn?
Lựa chọn nào phù hợp với sức khỏe, thời gian của con?
Có giải pháp nào để kết hợp cả hai không?

Bước 4: Ra quyết định

Để trẻ tự chọn phương án mà con thấy tốt nhất sau khi cân nhắc.

Lưu ý: Cha mẹ không nên quyết định thay, chỉ nên định hướng và hỗ trợ.

Bước 5: Theo dõi và đánh giá

Sau khi trẻ đã thực hiện quyết định, cha mẹ nên đồng hành và hỏi lại:

Con thấy lựa chọn của mình thế nào?
Có gì con muốn làm khác không?

👉 Đây là cách dạy trẻ tư duy phản biện và rút kinh nghiệm cho lần sau.

5. Hướng dẫn kỹ năng giải quyết vấn đề cho trẻ

Kỹ năng này thiên về xử lý tình huống thực tế, cần rèn luyện qua nhiều ví dụ trong đời sống.

Mô hình 5 bước giải quyết vấn đề cho trẻ:

Bước 1: Nhận diện vấn đề

Giúp trẻ mô tả tình huống càng rõ càng tốt.

📌 Ví dụ: “Con không làm được bài toán cô giao, con thấy rất căng thẳng.”

Bước 2: Tìm nguyên nhân

Hỏi trẻ: Vì sao con không làm được? Không hiểu đề? Thiếu công thức? Mất tập trung?

👉 Giúp trẻ nhìn vấn đề từ nhiều góc độ.

Bước 3: Đưa ra các phương án giải quyết

Khuyến khích trẻ nêu giải pháp – dù là nhỏ, đơn giản.

📌 Ví dụ:

Hỏi bạn cách làm.
Xem lại bài giảng.
Nhờ bố mẹ/gia sư giải thích.
Tập trung học lại phần kiến thức đã quên.

Bước 4: Thực hiện giải pháp

Đồng hành để trẻ triển khai giải pháp. Không làm thay, chỉ gợi ý.

Bước 5: Rút kinh nghiệm

Sau khi giải quyết xong, hãy trò chuyện:

Điều gì đã giúp con vượt qua?
Lần sau con sẽ làm gì nếu gặp tình huống tương tự?

6. Cách cha mẹ hỗ trợ con hiệu quả

✅ Tạo không gian cho con được lựa chọn

Cho trẻ quyền được lựa chọn trong những việc nhỏ hàng ngày: mặc gì, ăn gì, đi đâu chơi, làm bài tập nào trước…

✅ Không áp đặt – Không vội vàng

Đôi khi cha mẹ muốn con “đỡ sai”, nhưng hãy để trẻ trải nghiệm thất bại nhỏ để học được nhiều hơn.

✅ Khuyến khích đặt câu hỏi và phản biện

Thay vì chỉ “nghe lời”, hãy giúp trẻ hình thành thói quen hỏi “tại sao”, “nếu như”, “có cách nào khác không?”.

✅ Trò chuyện mỗi ngày về các quyết định của trẻ

Chỉ cần 5–10 phút mỗi ngày, hỏi:

Hôm nay con có quyết định gì không?
Con giải quyết tình huống nào khó khăn?

👉 Những câu chuyện nhỏ là bài học lớn.

7. Một số hoạt động gợi ý giúp rèn kỹ năng quyết định và giải quyết vấn đề

Hoạt động	Mục đích
Đóng vai “Nếu là con, con sẽ làm gì?”	Tập xử lý tình huống giả định
Cùng chơi trò boardgame chiến lược (UNO, Cờ tỷ phú, Scrabble)	Luyện tư duy, ra quyết định nhanh
Tổ chức họp gia đình, cho trẻ góp ý về kế hoạch đi chơi	Rèn năng lực trình bày, chọn lựa
Làm nhật ký quyết định mỗi tuần	Ghi lại các quyết định và bài học sau mỗi tuần

8. Lưu ý khi dạy trẻ kỹ năng ra quyết định và giải quyết vấn đề

Trẻ cần thời gian để hình thành thói quen tư duy độc lập. Đừng nóng vội.
Mỗi độ tuổi có mức độ phức tạp khác nhau – hãy đi từ đơn giản đến nâng cao.
Khen ngợi nỗ lực, không chỉ khen kết quả.
Đôi khi, trẻ ra quyết định chưa đúng – hãy xem đó là bài học quý, không nên trách phạt quá mức.

9. Kết luận: Cho trẻ quyền được quyết định để lớn lên vững vàng

Dạy con kỹ năng ra quyết định và giải quyết vấn đề không phải là dạy cách tránh rắc rối, mà là dạy con cách đối mặt, phân tích và vượt qua thử thách một cách có trách nhiệm. Đây là món quà lớn mà cha mẹ có thể trao cho con từ sớm – nền tảng để con tự tin, độc lập và trưởng thành.

Hãy bắt đầu từ những điều nhỏ nhất mỗi ngày – và tin rằng con bạn sẽ ngày càng vững vàng hơn.

Xem thêm: Học phí Gia sư dạy kèm tại nhà TPHCM

Trung tâm Gia sư Trí Tuệ Việt chúc các bạn thành công !

Quý Phụ huynh, học viên cần hỗ trợ vui lòng liên hệ:

TRUNG TÂM GIA SƯ TRÍ TUỆ VIỆT

Điện Thoại : 0932 622 625

Email: [email protected]

Website: www.giasuttv.net

Bài viết khác:

Đánh giá bài viết